براساس چکیده‌ای که مرکز آمار ایران از نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سال١٣٩۴ منتشر کرده است، آمارهای قابل‌تأملی از خراسان‌رضوی به چشم می‌خورد که زنگ خطر بیکاری در استان را به صدا درآورده و جا دارد که مسئولان استانی و کشوری تدبیری برای حل این مشکل بیندیشید.
در گزارش منتشرشده، نرخ مشارکت اقتصادی و بیکاری خراسان‌رضوی در سال٩٣، به‌ترتیب ٣٨.٢ و ١٠.٨درصد بوده که این ارقام در سال٩۴ به ۴٠.١ و ١٣.٣ رسیده است. از مقایسه این آمار با آمار دیگر استان‌های کشور، این نتیجه برآورد می‌شود که خراسان‌رضوی درزمینه بیکاری از رتبه هفدهم در سال٩٣ به رتبه پنجم در سال٩۴ رسیده و به‌این‌ترتیب پس از استان‌های کهکیلویه‌وبویراحمد، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و اصفهان، پنجمین استان بیکار کشور محسوب می‌شود و در ردیف استان‌های لرستان و کردستان قرار می‌گیرد.
افزایش سهم اشتغال در کشاورزی و کاهش این سهم در صنعت و خدمات
علاوه‌بر‌این سهم اشتغال استان در بخش‌های عمده اقتصادی نیز تغییرات جالب‌توجهی در سال٩۴ نسبت به سال٩٣یافته است. سهم اشتغال در بخش کشاورزی از ٢١.٨ به ٢٣.۴درصد افزایش، در بخش صنعت از ٣٣.۴ به ٣٠.۶درصد کاهش و در بخش خدمات نیز از ۴۴.٨ به ۴۶درصد کاهش یافته است.
حال باید دید چرا رتبه استان در بیکاری نسبت به دیگراستان‌ها چنین تغییر درخورتوجهی یافته و راهکارهای جلوگیری از پیشروی نرخ بیکاری چیست.
تمایل افراد به مشاغل غیررسمی به‌دلیل قوانین نامناسب اداری و مالیاتی
در این ارتباط مشاور کانون کارآفرینان برتر خراسان‌رضوی اظهار کرد: یکی از عوامل تأثیرگذار بر بیکاری مشکلات به‌وجودآمده برای پروژه‌های بزرگ و موسسات مالی و اعتباری استان مانند پدیده و میزان بود که بخشی از سرمایه‌های مردم را درگیر خود کرد و این مسدودشدن منابع مالی باعث شد تا پول وارد چرخه سرمایه‌گذاری نشود؛ بنابراین شرکت‌هایی که می‌توانستند نزدیک به سیصد تا چهارصد شغل ایجاد کنند، به‌دلیل مشکل تأمین سرمایه در گردش، راه‌اندازی نشدند.
جواد سخدری مشکلات مربوط به تحریم‌ها را نیز از دیگرعوامل تأثیرگذار بر افزایش نرخ بیکاری دانست و گفت: تحریم‌ها بخش زیادی از کسب‌وکار را تحت‌تأثیر قرار داد و درحال‌حاضر صرفا به این دلیل که برجام تصویب شده، نمی‌توان گفت که همه‌چیز حل شده است؛ این امر همان‌طور که در بازه زمانی چندساله اتفاق افتاد، قطعا چندسال نیز زمان خواهد برد تا مشکلات مربوط به آن حل شود.
وی به موانع ایجاد مشاغل رسمی و قانونی اشاره کرد و یادآور شد: مشکلات مربوط به محیط اداری و فضای کسب‌وکار، قوانین مربوط به نظام مالیاتی، تأمین اجتماعی و حوزه کار مشکلاتی را برای افرادی که خواهان کار به‌صورت قانونی هستند، ایجاد کرده و این موضوع باعث شده تا افراد اقدام به کسب‌وکار غیرقانونی و غیررسمی کنند.
سخدری ادامه داد: متأسفانه درحال‌حاضر بیش از ۵٠ درصد مشاغل استان در حوزه غیررسمی است که این موضوع نشان‌دهنده مناسب‌نبودن فضای کسب‌وکار است؛ همچنین اغلب افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، جوانان و زنان هستند که به‌دلیل برخوردارنبودن از مزایای قانونی آسیب بزرگی می‌بینند.وی دیگرعوامل بیکاری را اتوماسیون‌کردن بخش کشاورزی دانست و خاطرنشان کرد: وقتی در حوزه کشاوزی به‌دلیل محدودبودن منابع به‌سمت توسعه تکنولوژی حرکت کنیم، قاعدتا نیروی کار از سیستم خارج می‌شود.
اقتصاد مقاومتی عملی نشود، بیکاری بیشتر می شود
اما رئیس هیئت‌مدیره شهرک صنعتی مشهد با بیان اینکه آمار منتشرشده از سهم اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی با میزان رشد اقتصادی نیز همخوانی دارد، گفت: از بررسی اطلاعات مربوط به رشد اقتصادی کشور در سال٩۴ مشخص می‌شود که کشور رشد اقتصادی خود را مدیون ارزش‌افزوده بخش کشاورزی است؛ زیرا دیگربخش‌ها رشد منفی را نشان می‌دهند.
جواد باقری ادامه داد: به نظر می‌رسد دلیل افزایش سهم اشتغال در بخش کشاورزی، تمرکزی باشد که حاکمیت در طول سال‌های ٩٣ و ٩۴ روی بخش کشاورزی گذاشت و رونق و صادرات آن را بهبود بخشید؛ بنابراین سهم اشتغال و ارزش‌افزوده این بخش بالا رفت.
وی درباره تأثیر ورود تکنولوژی به بخش کشاورزی و خروج نیروی انسانی از این بخش، خاطرنشان کرد: بخش کشاورزی رونق پیدا کرده، اما هنوز تا صنعتی‌شدن راه زیادی پیش‌رو دارد. به نظر می‌رسد افزایش سطح زیرکشت و حمایت‌های دولت عامل رونق این بخش و افزایش سهم اشتغال در آن باشد.
باقری درباره کاهش سهم اشتغال در صنعت نیز اظهار کرد: این وضعیت خیلی دور از انتظار نبود و ما پیش از این نیز هشدار داده بودیم اگر در سال ٩۵ به‌معنای واقعی تغییر رویه ندهیم و اقتصاد مقاومتی را در سطح عمل و نه مجدد شعار و جلسات، عملی نکنیم، آمار نرخ بیکاری همچنان رشد خواهد کرد و ارزش‌افزوده بخش صنعت نیز با کاهش مواجه خواهد شد.
وی ادامه داد: واحدهای تولیدی شاید در ابتدای سال٩۴ از بدنه تنومندتری برخوردار بودند؛ اما این بدنه دیگر در سال٩۵ وجود نداشته و هرروز آسیب‌پذیرتر و ضربه‌پذیرتر می‌شود.
با ایجاد هر موسسه اعتباری، یک واحد تولیدی تعطیل می‌شود
رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگری خراسان‌رضوی نیز با اشاره به شرایط خاص خراسان‌رضوی و شهر مشهد درزمینه اشتغال، اظهار کرد: خراسان‌رضوی استانی مهاجرپذیر و شهر مشهد شهری زیارتی است که این دو عامل شرایط استان را غیرقابل قیاس با دیگراستان‌ها می‌کند؛ زیرا گاهی تغییر در نرخ بلیت قطار یا هواپیما نیز روی تعداد زائران و میزان اشتغالزایی که از ورود آن‌ها حاصل می‌شود، تأثیر می‌گذارد.
هادی ابوی به مشکلات پروژه‌های بزرگ استان در سال٩۴ اشاره کرد و گفت: در سال گذشته به‌طور میانگین هر ماه مردم با معضلات و مشکلاتی روبه‌رو بودند، مانند انحلال موسسه میزان، مشکلات مربوط به موسسه آرمان، ثامن‌الحجج، پدیده و… که همه این عوامل در کنار هم تأثیر درخورتوجهی روی نرخ بیکاری دارد.
