دانشیار غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ارتباط دوطرفه‌ای بین کرونا و دیابت وجود دارد، به این صورت که هم بیماران دیابتی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند و هم ابتلاء به کرونا و در پی آن افزایش قند خون، افراد را بیشتر در ریسک بروز دیابت قرار می‌دهد.
دکتر زهرا مظلوم خراسانی در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص ارتباط بین کرونا و دیابت، اظهار کرد: افراد دیابتی که قندخون کنترل نشده داشته باشند، به‌دلیل ضعف ایمنی در معرض عفونت‌های بیشتری قرار می‌گیرند؛ ازجمله اینکه مبتلا به کرونای شدیدتری می‌شوند که می‌تواند با مرگ‌ومیر بیشتری همراه باشد.
دانشیار گروه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: افرادی که مبتلا به کرونا می‌شوند چنانچه فاکتورهای خطری مانند چاقی، سابقه ژنتیک دیابت در خانواده یا سابقه قبلی افزایش قند خون داشته باشند در اثر استرس عفونت و داروهایی از جمله داروهای حاوی کورتیکواسترویید مانند پردنیزولون یا دگزامتازون که در زمینه کرونا تجویز می‌شود، دچار افزایش قند خون می‌شوند.
مظلوم عنوان کرد: گزارشات حاکی از این است که افرادی که در زمینه مصرف دارو در ابتلا به کرونا دچار افزایش قند خون می‌شوند، می‌توانند تا یک سوم موارد در آینده در ریسک خطر بروز دیابت قرار بگیرند؛ بنابراین ارتباط بین کرونا و دیابت دو طرفه است.
وی افزود: همچنین مطالعات زیادی در بیماران دیابتی انجام شده که نشان می‌دهد حتی افراد دیابتی که مبتلا به کرونا نشده‌اند به دلیل عواملی مانند بی‌تحرکی، عدم دریافت آموزش‌های ضروری در رژیم و فعالیت فیزیکی، عدم مراجعه منظم به مراکز درمانی و مصرف نامنظم داروها در ریسک افزایش قندخون قرار دارند. مطالعات طی این دو سال افزایش قابل توجهی را در عدم کنترل قند خون در افراد دیابتی را نشان داده که کنترل دیابت در بسیاری از بیماران دیابتی از زمان بروز پاندمی کرونا مختل شده‌است.
فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم گفت: تعریف قندخون را براساس قندخون ناشتا یا دو ساعت بعد از غذا یا شاخص هموگلوبین A۱C در نظر می‌گیریم.
دانشیار غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: افراد پیش دیابتی چنانچه فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی را رعایت نکنند در ریسک دیابت قرار می‌گیرند. از نظر عددی قندخون ناشتای نرمال در افراد باید کمتر از ۱۰۰ باشد. بودن شاخص بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ پیش دیابت و بیشتر یا مساوی ۱۲۶ دیابت آشکار تشخیص داده می‌شود.
مظلوم افزود: قند خون دو ساعت بعد از غذا در افراد نرمال باید کمتر از ۱۴۰باشد. بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ پیش دیابت و چنانچه میزان قندخون بیشتر یا مساوی ۲۰۰ باشد به معنای بروز دیابت در افراد است. شاخص هموگلوبین A۱C که نشانه نوسانات قندخون در سه ماه گذشته است در افراد نرمال کمتر از ۵.۶ درصد است. اگر شاخص بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد باشد پیش دیابت و بیشتر یا مساوی ۶.۵ درصد را برابر با دیابت اطلاق می‌کنیم.
وی ادامه داد. افراد پیش‌دیابتی اگر رژیم غذایی مناسب و فعالیت فیزیکی مطلوب داشته و به وزن نرمال خود بازگردند، بیش از ۸۰ درصد از آن‌ها در سال آینده مبتلا به دیابت نخواهند شد. اما اگر این موارد را رعایت نکنند در ریسک دیابت در سال‌های آینده قرارخواهند گرفت.
دانشیار غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه علائم دیابت معمولا اتفاقی تشخیص داده می‌شود، اظهار کرد: اگر قند خون ناگهانی بالا رود با علائمی همچون کاهش وزن، پرخوری، پرنوشی و پر ادراری همراه است. همچنین نوسانات در تغییر خون می‌تواند اختلالاتی در بینایی افراد به‌وجود آورد که این علائم با کنترل قندخون برگشت می‌کند. افراد پیش دیابتی نیز در ریسک بروز این علائم و در ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی قرار دارند.
فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم درخصوص انواع دیابت بیان کرد: شایع‌ترین نوع دیابت، دیابت نوع دو است که ۹۵ درصد افراد دیابتی را تشکلیل می‌دهد. در دیابت نوع دو نقش ژنتیک بسیار پررنگ است و معمولا در افرادی که اضافه وزن و سابقه فامیلی دارند به وجود می‌آید.
وی افزود: در دیابت نوع یک نقش ژنتیک نسبت به دیابت نوع دو کم‌رنگ‌تر است و ممکن است علت‌های ناشناخته داشته باشد. گاهی گفته می‌شود که بعضی عفونت‌ها در آن نقش دارند و باعث می‌شود ناگهان سلول‌های پانکراس تخریب شده و ترشح انسولین در فرد مختل شود.
مظلوم عنوان کرد: دیابت بارداری یکی دیگر از انواع دیابت است که حدود ۷ درصد از خانم‌های باردار در ریسک بروز این دیابت قرار می‌گیرند. یک نوع دیگر از دیابت در اثر مصرف کورتون‌ها برای درمان کرونا یا داروهایی که قندخون را بالا می‌برند، به‌وجود می‌آید. برخی از بیماری‌های نادر نیز می‌توانند فرد را در ریسک دیابت قرار دهند.
دانشیار غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مرگ‌ومیر در بیماری دیابت عنوان کرد: دیابت نوع دو به دلیل شیوع بیشتر آمار مرگ‌ومیر بیشتری نیز دارد. همچنین شیوع بیماری دیابت در هر جامعه‌ای از افراد و بر اثر فاکتورهایی مثل میزان چاقی متفاوت است. بعضی از گزارش‌ها نشان می‌دهند که دیابت در زنان شایع‌تر است اما به صورت کلی دیابت در سنین بالای ۶۵ سال حداکثر شیوع را دارد.
فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم افزود: درجامعه ایرانی حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد افراد دیابت دارند و درصد افراد مبتلا در جوامع شهری بیشتر است. به‌علت اینکه چاقی در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است می‌توان گفت که دیابت نیز در زنان شیوع بیشتری دارد اما آمار قطعی در این خصوص وجود ندارد.
وی درمورد درمان دیابت گفت: باتوجه‌به آنکه بیماری دیابت یک بیماری مزمن بوده و عوارض زیادی دارد، بهترین روشی که در درمان آن توصیه می‌شود خودمراقبتی است. خودمراقبتی به معنای این است که افراد بیاموزند که چگونه دیابت خود را کنترل کنند.
مظلوم افزود: همچنین از آنجا که رژیم و فعالیت فیزیکی نقش بارزی در کنترل قندخون دارد، حتما یکی از ارکان درمان، آموزش به بیمار است که به‌صورت منظم در ابتداء تشخیص و سپس به‌صورت متناوب این کار باید انجام شود. همچنین لازم است که این افراد آشنایی با نحوه کنترل قندخون با دستگاه‌های خانگی داشته باشند.
فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم ذکر کرد: افراد مبتلا به دیابت باید انواع قندخون را بشناسند و بدانند که قندخون خود را در چه میزانی نگه دارند. همچنین این افراد باید مراقبت‌هایی در زمینه رژیم غذایی داشته باشند و قندخون خود را حداقل هر سه ماه یک‌بار در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دهند.
دکتر مظلوم در پاسخ به این پرسش که آیا دیابت عوارض روانی نیز به‌دنبال دارد؟ گفت: دیابت علاوه بر عوارض جسمانی عوارض روانی نیز خصوصا برای افراد مسن‌تر و نوجوانان به‌همراه دارد. این افراد به‌دلیل دیابت رژیم غذایی خاصی دارند و همین امر می‌تواند منجر به افسردگی در آنان شود و اگر نوسانات قند و افت قند زیاد باشد می‌تواند باعث اختلالات شناختی در افراد شود.
وی درپایان برای پیشگیری از ابتلا به دیابت توصیه کرد: اصلاح شیوه زندگی، افزایش فعالیت فیزیکی و تنظیم ساعات وعده‌های غذایی و خواب مناسب می‌تواند از بروز دیابت در افراد جلوگیری کند.
