امروزه با افزایش جمعیت شهرنشین و در مقابل کاهش روستانشینان درحالی روز به روز نیازهای غذایی افزایش می‌یابد که نیروی مولد با کاهش رو به رو است.
در کنار این افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش نیاز با کاهش زمین‌های زراعی رو به رو هستیم، به گونه‌ای که شاید بشود گفت کشت محصولات به صورت عادی و سنتی صرفه اقتصادی ندارد و نمی‌تواند پاسخگوی نیاز مردم باشد و باید به دنبال راه‌های جدید تولید محصولات کشاورزی باشیم.
شاید در زمان پدر و مادرهایمان میوه‌هایی چون هندوانه و خربزه فقط در تابستان و میوه‌ای چون انار فقط در زمستان پیدا می‌شد اما امروزه می‌توانیم تمامی میوه‌ها را در تمامی فصول سال خریداری کنیم، درست از همان زمانی که بشر با افزایش تقاضا برای مواد غذایی و کاهش زمین روبه‌رو شد و از همان زمان که به فکر تامین میوه‌ها در تمام فصول افتاد کشت گلخانه‌ای در دستور کار تولیدکنندگان قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه خراسان، کشت گلخانه ای امروزه امری اجتناب ناپذیر است و نمی‌توایم آن را نادیده بگیریم.
سید هاشم نقیبی حسینی، مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی در این خصوص از رشد سریع گلخانه‌ها در کشور می‌گوید و اظهار می‌کند: سطح کشت گلخانه‌ها از حدود 3000 هکتار در سال 1380 به حدود 8000 هکتار در سال 1392 رسیده است و در خراسان رضوی بیشترین تعداد گلخانه در مشهد و پس از آن در شهرهای فریمان، چناران و گناباد قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر گلخانه‌های موجود، پروژه احداث مجتمع‌های گلخانه ای جدید در 10 شهرستان استان در دست انجام است و به جز مجتمع گلخانه‌ای نیشابور که همچنان عملیات اجرایی و احداث آن در حال انجام است در 9 مجتمع دیگر کار رو به اتمام و در حال تکمیل زیرساخت‌ها هستیم.
وی با اشاره به اهمیت و مزیت‌های تولید گلخانه‌ای و پتانسیل‌های موجود در این بخش، از لزوم داشتن برنامه جامع توسعه تولیدات گلخانه‌ای کشور و استان خبرداد و عنوان کرد: تدوین این برنامه باعث می‌شود ضمن ساماندهی تولید محصولات گلخانه‌ای با تدوین ضوابط و معیارهای فنی طراحی اهداف توسعه گلخانه‌ها که همان تولید با هزینه کم و محصول با کیفیت مناسب است، محقق شود.
سطح زیر کشت گلخانه‌های استان
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی در خصوص سطح زیر کشت گلخانه‌های استان، اظهار می‌کند: بر اساس آمار سال گذشته حدود 184 هکتار سطح زیر کشت گلخانه‌های استان است که از این مقدار 150 هکتار به محصولات سبزی و صیفی، 27 هکتار به گل و گیاه و حدودا سه هکتار به گیاهان دارویی و مابقی به سایر گیاهان گلخانه‌ای اختصاص یافته است.
وی تعداد افراد مشغول به کار در این گلخانه‌ها را حدودا 900 نفر اعلام کرده و می‌افزاید: حدودا 90 نفر از این افراد در گلخانه‌های گل و گیاه و سایر افراد به کشت سبزی و صیفی مشغول هستند.
نقیبی با بیان اینکه خراسان رضوی در کشت گلخانه‌ای رتبه دهم را دارد، اظهار می‌کند: سازه‌های گلخانه‌ای در استان شامل گلخانه‌های شیشه‌ای و گلخانه‌هایی با اسکلت فلزی یا پوشش پلاستیکی یا پلی کربنات است.
وی در خصوص ظرفیت‌های ویژه استان در زمینه کشت گلخانه‌ای، اعلام می‌کند: ظرفيت خراسان رضوي از لحاظ فارغ‌التحصيلان كشاورزي جوياي كار با سطح علمی بالا، همجواري با كشورهاي ميانه به عنوان خريداران عمده محصولات گلخانه‌اي، فراهم بودن برخي از زيرساخت‌ها، نياز بالای استان، شرايط اقليمي متناسب، ساعات و روزهاي آفتابي زياد، رطوبت پايين و ارتفاع زیاد از سطح دريا به منظور افزايش سطح زير كشت گلخانه‌اي بسيار بالاست.
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: تولید محصولات کشاورزی و بعضا تولید گل‌های زینتی در گلخانه‌ها صورت می‌گیرد اما توليدات گلخانه‌اي استان در اكثر فصول پاسخگوي نياز داخلي نيسيت و معمولا وارد‌كننده توليدات گلخانه‌اي هستيم.
وی در خصوص مزاياي کشت گلخانه‌اي، می‌گوید: افزايش بازدهي محصول به لحاظ وزني بين 10 تا 20 برابر و به لحاظ ريالي بين 30 تا 40 برابر، جلوگيري از خسارت بلاياي طبيعي و تنش‌هاي دمايي و کنترل بهتر آفات و بيماري‌ها مزیت‌های کشت گلخانه‌ای است.
نقیبی ادامه می‌دهد: دیگر مزاياي کشت گلخانه‌اي شامل بهره‌وري بيشترازآب و زمين، امکان کشت گلخانه‌اي در اراضي نامرغوب، اراضی کوچک و ايجاد اشتغال براي قشر تحصيل‌کرده است.
کشت گلخانه‌ای صنعتی نوپا اما پیش‌رو در استان
مهرداد ميرحسيني، کارشناس مسئول گلوگیاه سازمان جهاد كشاورزي خراسان رضوي اظهار می‌کند: طبق برنامه توسعه سازمان جهاد كشاورزي اين ميزان براي استان بايد تا سال 1404 به 1000 هكتار برسد اما آن چه كه در توسعه كشت گلخانه‌اي داراي اهميت است بازاريابي و صادرات با حجم بالاست كه در غير اين صورت توسعه مناسبي نخواهيم داشت.
این کارشناس مسئول گلوگیاه سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بيان اينكه صنعت گلخانه‌اي در استان يك صنعت نوپا است، عنوان می‌کند: در برخي از شهرها مثل كرمان و يزد اين صنعت بسيار پيشرفت كرده اما به رغم تمام اين قضايا خراسان رضوي بيشترين گلخانه پيشرفته (هيدروپونيك) را در سطح کشور دارد به طوری که 40 درصد از گلخانه‌هاي خراسان رضوي هيدروپونيك است.
وی با بیان اینکه در روش کشت هیدروپونیک در گلخانه‌ها به جاي خاک براي کشت محصولات از الياف نارگيل و ساير الياف معدني استفاده مي‌شود، عنوان می‌کند: استان در زمينه گلخانه‌هاي هيدروپونيک رتبه اول را در کشور دارد.
میرحسینی بیان می‌کند: خراسان رضوی درسال‌های اخیر به لحاظ کیفیت گلخانه‌های احداث شده و احراز رتبه‌های کشوری در زمینه تولید محصولات گلخانه‌ای از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
وی نیاز گلخانه‌ها را وابسته به نوع محصول کشت شده و امکانات موجود دانسته و می‌افزاید: برای تاسیس یک گلخانه ابتدا باید به تحلیل و مطالعه بازار و نیاز منطقه پرداخت و با توجه به شرایط محل، امکانات اقلیمی، زیرساخت‌ها و سرمایه‌های موجود محصول قابل کشت را انتخاب کرد.
این کارشناس مسئول گلوگیاه سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: نیاز مالی و تسهیلاتی گلخانه‌ها از متری 30 هزار تومان تا متری 400 هزار تومان متغیر است.
وی در خصوص وضعیت درآمد گلخانه‌های استان اظهار می‌کند: مهم‌ترین فاکتور برای میزان درآمد گلخانه‌ها وضعیت بازار و میزان تقاضای مردم در یک مقطع زمانی خاص است که به موجب آن ممکن است یک گلخانه سود بالایی داشته باشد و یا متحمل ضرر و زیان شود.
میرحسینی یکی دیگر از فاکتورهای موثر بر میزان درآمدزایی گلخانه‌ها را امکانات فنی و شرایط رشد گیاه دانسته و می‌گوید: نحوه مدیریت گلخانه و کنترل آفات و تغذیه گیاه نیز دیگر عوامل موثر بر میزان درآمد گلخانه‌ها را شامل می‌شوند.
وی تصریح می‌کند: با وجود بازار محدود و رشد محدودتر تولیدات گلخانه‌ای در استان و کشور، اگر به دنبال افزایش میزان تولیدات هستیم باید دولت تلاش مستمری برای بازاریابی و به ویژه بازاریابی خارجی داشته باشد، زیرا درحال حاضر تنها 10 درصد گل‌های شاخه بریده و پنج درصد محصولات صیفی استان صادر می‌شود.
کشت گلخانه‌ای با توجه به کمبود آب در کشور و به ویژه استان بسیار اهمیت دارد زیرا پیرو این کشت 10 تا 20 برابر ارزش وزنی محصولات و 40 برابر ارزش ریالی محصولات افزایش می‌یابد.
متاسفانه برخلاف ضرورت کشت گلخانهبه رغم این اهمیت توسعه گلخانه‌ها سرعت مناسبی ندارد، درصورتیکه با توجه به تمام مزایای این نوع تولید، همت و تلاش مسئولین باید به سمت استفاده از این نوع کشت باشد چراکه با توجه به کاهش زمین‌های مناسب کشت در یک محیط کوچک، می‌توانیم محصولات بسیاری را کشت کنیم.
