هفته نامه همشهری جوان – مقایسه خود با دیگری کار خوبی است؛ زندگی و تلاش های هر کس زمان خاصی ثمره می دهد. بعضی ها حتی بعد از مرگ مشهور می شوند و آثارشان به چشم می آید. اما بعضی ها هم از همان جوانی میوه تلاش هایشان را می خورند.
نمونه اش نیما یوشیج، شاملو، مشفق کاظمی، جلال آل احمد و… این جا تاریخ سرودن یا نوشتن اولین و مهم ترین آثار بعضی از نویسندگان و شاعران دوران معاصر را جمع کرده ایم. چون مسلما مجال پرداختن به همه نویسندگان نبود. فقط به تاریخ چاپ کتاب چند نویسنده اشاره کردیم که هم دنیایشان متفاوت از دیگران است و هم سال های شهرت و به چاپ رسیدن اولین اثرشان.
دیدن این تاریخ ها مثل یک تلنگر است؛ تلنگر این که ما کجای مختصات دنیای آرزوهایمان هستیم؟ فقط این ها معیار اثبات شده ای نیست تا خودمان را به رنگش دربیاوریم و به هر زوری که شده در سنی مشابه مهم ترین اثر زندگی مان را بنویسیم اما از آن دسته خجالت زدگی های خوب است که خیلی چیزها را یادمان می آورد؛ مثلا این که به اندازه سیمین دانشور و جلال آل احمد خوانده ایم؟ یا مثل بزرگ علوی و شاملو و حسینقلی مستعان به زبان های دیگر هم مسلط هستیم؟ خلاصه، کجای کاریم و آیا در همین جوانی، چنته مان پر است؟
سیمین دانشور؛ ۲۷ سالگی
متولد: ۱۳۰۰
۲۷ سالگی: انتشار اولین مجموعه داستان از یک زن ایرانی با نام «آتش خاموش»
۴۸ سالگی: انتشار «سووشون»
سیمین دانشور از همان دوران مدرسه و بعد از آن، ورود به دانشگاه تهران و درس خواندن در رشته زبان و ادبیات فارسی کارنامه پر و پیمانی دارد. در فاصله این دو کتاب چند اثر دیگر نیز از او منتشر شده بود مثل «شهری چون بهشت».
محمدعلی جمالزاده؛ ۲۶ سالگی
متولد: ۱۲۷۴ (به روایتی ۱۲۷۰)
۲۶ سالگی: انتشار «یکی بود یکی نبود»
ما جمالزاده را با داستان «کباب غاز» می شناسیم؛ مردی که داستان هایش پر است از کلمات و اصطلاحات عامیانه و هم به لحاظ داستانی و هم به لحاظ زبان اهمیت زیادی دارند. زندگینامه این مرد هم خواندنی است؛ از ادامه تحصیلش در بیروت گرفته تا تکمیل تحصیلاتش در رشته حقوق در فرانسه. گرچه «یکی بود، یکی نبود» او در ۱۳۰۰ منتشر شد ولی تا ۱۳۲۰ سکوت کرد و اثر دیگری از او منتشر نشد.
بزرگ علوی؛ ۴۸ سالگی
متولد: ۱۲۸۲
۴۸ سالگی: انتشار «چشمهایش»
بزرگ علوی از درس خوانده های دارالفنون بود که در ۱۳۰۳ همراه پدرش به اروپا رفت و همان جا هم درس خواند. مجموعه داستان «چمدان» در ۱۳۱۳ منتشر شد و مشهورترین اثرش با نام «چشمهایش» در ۱۳۳۰٫
بهرام صادقی؛ ۲۶ سالگی
متولد: ۱۳۵۱
۲۶ سالگی: داستان بلند «ملکوت»
۳۴ سالگی: مجموعه داستان «سنگر و قمقمه های خالی»
او که در جوانی دکترای طب خود را از دانشگاه تهران گرفت و علاقه زیادی هم به جمع آوری داستان هایش نداشت، وقتی بیست و شش ساله بود؛ یعنی در ۱۳۴۱ «ملکوت» را نوشت و وقتی که سی و چهار ساله بود؛ یعنی در ۱۳۴۹ مجموعه داستان «سنگر و قمقمه های خالی» از او منتشر شد، البته گویا بعضی از داستان های این محموعه، قبل از «ملکوت» نوشته شده بودند.
جلال آل احمد؛ ۲۲ سالگی
متولد: ۱۳۰۲
۲۲ سالگی: انتشار اولین مجموعه داستان او با نام «دید و بازدید»
۳۵ سالگی: انتشار «مدیر مدرسه»
مشهور است که جلال از ۱۳۲۲ وارد عرصه نویسندگی شد و گویا اولین داستانش با نام «زیارت» به سفارش هدایت در مجله سخن منتشر شد. چاپ کتاب های او با «دید و بازدید» (در ۱۳۲۴) شروع شد و با «از رنجی که می بریم» و «سه تار» و «زن زیادی» و «سرگذشت کندوها» ادامه پیدا کرد، تا این که «مدیر مدرسه» در ۱۳۳۷ منتشر شد. او احوال انتشار کتاب هایش را به خوبی در نامه هایش به سیمین دانشور توضیح داده است که سر هر کدام شان چه بلاهایی آمده است.
علی محمد افغانی؛ ۳۶ سالگی
متولد: ۱۳۰۴
۳۶ سالگی: انتشار «شوهر آهوخانم»
علی محمد افغانی از آن دسته نویسندگانی بود که با اولین اثرش با نام «شوهر آهوخانم» شهرت زیادی پیدا کرد و هنوز هم که هنوز است، خیلی ها این رمان قطور را می خوانند.
یکی از ویژگی های آثار افغانی این است که توانسته وضعیت زن ایرانی را نشان دهد و شاید همین باعث شده اثر او را یکی از زیباترین و قوی ترین رمان ها بدانند، هر چند بالاخره نظرات متفاوت است. مثلا بعضی معتقدند که او گاهی نیز دچار طول و تفسیر زیادی در نوشته هایش شده و می توانست تا حدی آن ها را کمتر کند.
ماجرای جوان آبادانی که نمی دانست ترجمه فاکنر چقدر خطرناک است
پهلوان افسرده سیمای لامانچا
دنیای ترجمه نجف دریابندری شنیدنی ها و خواندنی های زیادی دارد. او خودش در کتاب «یک گفت و گو» که درواقع گفت و گویی است که ناصر حریری با او درباره نظراتش راجع به ترجمه و نویسندگان و شاعران مختلف دارد، بعضی از این خاطراتش را نقل می کند؛ مثلا تعریف می کند، وقتی خودش حدود ۲۶ یا ۲۷ سال داشته و مشغول ترجمه «تاریخ فلسفه غرب بوده، او و یکی از دوستانش به نام مصطفی بی آزار، روزها «دن کیشوت» را نوبتی می خواندند و سر شب ها توی راهروی زندان با هم قدم می زدند و وانمود می کردند که «پهلوان افسرده سیمای» لامانچا هستند و به بعضی از زندانی ها می گفتند «قاطرچیان فرومایه». این ها در واقع همان عباراتی بوده که قاضی در ترجمه اش به کار برده.
او درباره این ترجمه محمد قاضی از «دن کیشوت» و چیزهایی که از او یاد گرفته، می گوید: «با خواندن این ترجمه من نه تنها از زبان رسا و گویای قاضی لذت بردم بله فهمیدم که خیلی چیزها هست که من نمی دانم؛ فهمیدم که تکیه کردن به قریحه شخصی یا به اصطلاح استعداد ذاتی کافی نیست؛ باید خودم را بسازم، همان طور که می دیدم مترجم «دن کیشوت» خودش را ساخته است. این برای من لحظه هولناک و در عین حال فرخنده ای بود.»
جالب تر این که استاد نجف، قبل از آن حتی کتاب «وداع با اسلحه» را هم ترجمه کرده بود؛ غیر از آن، داستان هایی از فاکنر را هم ترجمه کرده بود. وقتی نجف دریابندری از خاطرات آن روزها می گوید، تعریف می کند که بعدها در آن ترجمه هایش اصلا دست نبرده بود. دلیلش هم جالب است: «این ترجمه ها را همان طور که هستند دوست دارم. این ها کار یک جوان هجده- نوزده ساله آبادانی است که زبان انگلیسی را پیش خودش یاد گرفته و هیچ نمی داند ترجمه فاکنر چه کار خطرناکی است و به همین هم دست به این کار می زند و به خیال خودش موفق می شود.» (به نقل از کتاب «یک گفت و گو»، نشر کارنامه، صفحات ۳۱ و ۳۲)
• حسینقلی مستعان در ۱۲۸۳ به دنیا آمد و مهم ترین ترجمه ای که از او باقی مانده و هنوز هم معتبر اس، «بینوایان» است. آغاز کار این ترجمه ۱۳۰۷ بود؛ یعنی وقتی او فقط ۲۴ سال داشت.
• احمد محمود (متولد ۱۳۰۴) از انتشار اولین مجموعه داستانش تا وقتی که «همسایه ها» (سال ۱۳۵۳) و رمان «داستان یک شهر» (سال ۱۳۵۸) و «زمین سوخته» (سال ۱۳۶۱) از او منتشر شد، دنیای داستانی متفاوتی را طی کرد. بعضی ها معتقدند او در تمام این سال ها با نوشتن آثار مختلف توانست هم سبک خود را تثبیت کند و هم ابعاد نویی را به دنیای ادبیات وارد کند.
شاعران جوانی که حرف نو برای گفتن داشتند
بد نگوییم به مهتاب
دنیای شاعران از انتشار اولین شعرهایشان تا تاثیرگذاریشان کمی با نویسندگان تفاوت دارد. ما در این جا، به خاطر کمبود فضا، مجبور شدیم فقط سراغ سه نفر برویم، از نیما یوشیج شروع کردیم و بعد به دو شاعر دیگر، از دو دنیای متفاوت رسیدیم، البته اصلا نمی شود از سهراب سپهری غافل شد که در بیست و هفت سالگی «مرگ رنگش» منتشر شد. در آن نسل چه چیزی بوده که این قدر سریع استعدادشان به ثمر می رسیده؟
نیما یوشیج
متولد: ۱۲۷۶
۲۳ سالگی: سرودن «قصه رنگ پریده»
۲۵ سالگی: انتشار شعر «افسانه»
یکی از شعرهایی که نیما را در ابتدای راه مشهور کرد، منظومه «قصه رنگ پریده» بود که در ۱۲۹۹آن را سرود؛ شعری در قالب کلاسیک ولی متفاوت از نگاه سنت گراها.
«من ندانم با که گویم شرح درد/ قصه رنگ پریده، خون سرد»
بعد در ۱۳۰۱، شعر «افسانه» را سرود و بخشی از آن در روزنامه «قرن بیستم» که برای میرزاده عشقی بود، منتشر شد. «افسانه» که شعر نو و پرسر و صدای نیما با ۶۳۵ مصر بود، این طور شروع می شود: «در شب تیره دیوانه ای کاو…»
احمد شاملو
متولد: ۱۳۰۴
۳۲ سالگی: انتشار مجموعه شعر «هوای تازه»
مشهور است که یکی از توانایی های شاملو در راه اندازی مجله هایی بوده که زود تعطیل می شدند در ۱۳۲۷ هفته نامه سخن نو را در پنج شماره منتشر کرد. بعد از آن سردبیری مجلات مختلفی را برعهده گرفت و درگیر انتشار شعر و ترجمه هایش شد ولی یکی از مجموعه شعرهای مهمش با نام «هوای تازه» در ۱۳۳۶ منتشر شد. بماند که در ۱۳۲۶ هم نخستین اثرش با نام «آهنگ های فراموش شده» منتشر شد؛ یعنی در بیست و دو سالگی.
هوشنگ ابتهاج
متولد: ۱۳۰۶
۱۹ سالگی: انتشار مجموعه شعر «نخستین نغمه ها»
۲۶ سالگی: انتشار «سیاه مشق»
نشر مجموعه شعرهای هوشنگ ابتهاج که امروز هم آثارش مخاطب زیادی دارد، پی در پی بوده. «نخستین نغمه ها» در مهر ۱۳۲۵ در رشته منتشر شد و پنج سال بعدش، مجموعه «سراب». در سال ۱۳۳۲ بود که هم «شبگیر» منتشر شد و هم «سباه مشق»، البته بعدها سیاه مشق های ۲ و ۳ هم منتشر شدند.
