شباهت‌های مشهد و خواهرخوانده چینی‌اش

به گزارش شهرآرانیوز؛ شهریور ۱۳۹۰ بود که در پی سفر هیئتی از مسئولان شهرداری مشهد به استان سین‌کیانگ‌چین، دومین قرارداد خواهرخواندگی مشهد بعد از لاهور، با شهر «ارومچی» چین منعقد شد؛

از آنجا که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین معیار‌های خواهرخواندگی دو شهر، تعاملات و اشتراکات آن‌ها در زمینه‌های مختلف است، در این مطلب مروری داریم بر زمینه‌های اشتراک دو شهر مشهد و ارومچی.

اشتراک مذهبی

شاید اولین و مهم‌ترین نقطه اشتراک، اشتراک دینی و مذهبی باشد. «ارومچی» به معنای مرتع زیبا، شهری مسلمان‌نشین و مرکز ایالت خودمختار سین‌کیانگ در غرب چین (شمال جاده ابریشم) با جمعیتی حدود چهارمیلیون نفر است که ۹۵ درصد جمعیت آن را مسلمانان اویغور تشکیل می‌دهند. اویغور‌ها که از قرن سوم میلادی در این سرزمین ساکن و بر اثر تماس با مبلغان و عابدان مانوی مقیم این سرزمین، مانوی‌مذهب شده بودند، از سدۀ ۷قمری به اسلام روی آوردند و در سده ۹ قمری دین اسلام سرتاسر این منطقه را فراگرفت؛ از‌این‌رو اکنون سبک زندگی، مجسمه‌ها، ابزار صنعتی، هنر و پیشه و زندگی سنتی مردم که در موزه‌های سین کیانگ گردآوری‌شده، حکایت از شباهت‌های فرهنگی ایران و این منطقه دارد.

(اکثر مسلمانان چین در محدوده مرزی آسیای مرکزی، در تبت و استان‌های سین‌کیانگ، نینگ شیا، گانسو و کین‌قای که به کمربند قرآنی معروف‌اند زندگی می‌کنند و در میان آن‌ها شهر ارومچی تعداد بیشتری از مسلمانان را در خود جای داده است.)

تنوع قومی

از دیگر وجوه تشابه مشهد و ارومچی تنوع اقوام و قومیت‌ها در این دو شهر است. هرچند ارومچی از لحاظ تاریخی قدمتی طولانی ندارد (۱۹۵۴)؛ اما با توجه همسایگی سین‌کیانگ با هشت کشور مغولستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و هند، تنوع قومیت و در پی آن فرهنگ و سبک زندگی را در شهر‌های این منطقه شاهد هستیم، به‌گونه‌ای که اکنون ۱۳ قومیت و اقلیت نژادی (از جمله اویغور، هان، قزاق، خوی، مغول، قرقیز، تاتار، تاجیک، ازبک و منجو) در این منطقه زندگی می‌کنند که بزرگ‌ترین آن‌ها اویغور‌های مسلمان (اویغور به معنی هم‌بستگی و وحدت است) و سپس چینی‌های هان هستند و همین تنوع قومی و نژادی، وجود ادیان و مذاهب مختلف در این منطقه را به همراه داشته است.

اویغور‌ها که مسلمانان سنّی هستند و تا ۱۵۰ سال پیش کل این منطقه را در اختیار داشتند، از نظر نژادی، بسیار به قرقیزها، قزاق‌ها و مردمان شمال شرق ایران نزدیک هستند.

بازار اویغور‌ها در شهر ارومچی

زبان چینی و اویغوری هر دو زبان رسمی ارومچی هستند رسم الخط اویغور بسیار شبیه الفبای عربی است و واژه‌های اصیل ایرانی نیز در آن استفاده می‌شود. از نظر پوشش، مردم شهر، لباس‌های غربی می‌پوشند و از لباس‌های زیبا و سنتی چینی خبری نیست.

ارومچی نیز مانند مشهد و سایر شهر‌های مذهبی، مساجد بسیاری دارد که تعداد آن‌ها در کل استان، به بیش از ۲۴ هزار مسجد می‌رسد، اما به گفته اندیشکده سیاست استراتژیک استرالیا (ASPI)، تعداد زیادی از آن‌ها در حال تخریب و آسیب هستند، به‌نحوی‌که از سه سال پیش تاکنون، این تعداد به نصف رسیده است.

مسجد شانکسی (بزرگ‌ترین مسجد ارومچی است که در دوران کینگ، اوایل قرن هجدهم، به سبک قصر‌های چینی ساخته شده است)، مسجد تارتار و مسجد جنوب ارومچی از مهم‌ترین مساجد شهر به شمار می‌روند.

ارومچی همچنین مانند خواهرخوانده‌اش مشهد، در صنایع دستی از جمله فرش زبانزد بوده است و فرش و قالیچه، پارچه‌های ابریشم اطلس، صنایع دستی با سنگ یشم، گلدوزی‌های محلی و لباس‌های بافتنی از سوغاتی‌های آن به شمار می‌رود. سفیر ایران در چین در شرح خلاصه سفر خود به ارومچی آورده است: «پس از چهار ساعت پرواز از پکن به شهر ارومچی، مرکز استان خودمختار سین‌کیانگ، رسیدیم؛ شهری بسیار زیبا و توسعه‌یافته با نماد‌های مشترک فرهنگی ایران و چین که یادآور دوران با‌شکوه تبادل فرهنگی جاده ابریشم است.»

دیگر زمینه‌های اشتراک

خط آهن ارومچی نیز مانند مشهد در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته و از اهمیت خاصی برخوردار است که با توجه به عضویت اخیر ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، می‌تواند در ایجاد تعامل، جذب گردشگر و برندسازی گردشگری و در نتیجه افزایش فرصت‌های کارآفرینی و سرمایه‌گذاری و فراهم شدن زمینه تبادلات فرهنگی، نقش ویژه‌ای ایفا کند.

همچنین باتوجه به برخورداری هر دو شهر از دانشگاه‌های معتبر، پارک‌های علم و فناوری و اماکن تاریخی متعدد، همکاری در زمینه‌های تبادل استاد و دانشجو در رشته‌های علمی، فراهم کردن فرصت‌های مطالعاتی و اعزام گروه‌های مختلف علمی و فرهنگی به‌صورت متقابل و نیز تعمیر، مرمت، بازسازی اماکن دینی و تاریخی، فراهم کردن تسهیلات لازم برای گردشگران دو طرف می‌تواند از برنامه‌های مؤثر خواهرشهری مشهد و ارومچی باشد.

از سوی دیگر وضعیت خوب کارخانجات صنعتی در منطقه سین‌کیانگ، تعامل اقتصادی این منطقه با ۱۹۲ کشور از سراسر دنیا و حضور ۵۴ شرکت خارجی سرمایه‌گذار در سین‌کیانگ و سرمایه‌گذاری شرکت‌های این منطقه در ۵۳ کشور نیز حاکی از فرصت‌های خوب ارومچی برای سرمایه‌گذاری خارجی است.

باتوجه به نرخ بالای رشد اقتصادی سین‌کیانگ (۹ درصد) که از هر نقطه‌ای در چین بالاتر است، دولت چین این منطقه را به عنوان کریدور فرهنگی و ترانزیت به دیگر نقاط کشور و آسیا می‌شناسد و در راستای برنامه توسعه اقتصادی غرب این کشور، شهر ارومچی را به عنوان هدف خود انتخاب کرده است؛ بر‌این‌اساس، این شهر می‌تواند الگوی مناسبی برای رشد اقتصادی مشهد باشد.