استفاده از نمادهای مختلف شهری در کلانشهرهای توسعه یافته دنیا همواره مورد توجه بوده و تلاش شده تا مفاهیمی برای آموزش شهروندی و یا ایجاد حس زیبایی با استفاده از یادمان هایی که به صورت مجسمه یا دیگر هنرها ساخته می شود به شهروندان منتقل شود.
این مهم در کشورما نیز از چند سال گذشته آغاز شده و معمولا هر سال به مناسبت آغاز سال نو، یادمان هایی با موضوعات مختلف توسط هنرمندان ساخته شده و در معرض دید مردم قرار می گیرد.
مشهد یکی از شهرهایی است که شروع نهضت المان سازی نوروزی از این شهر بوده و حالا یکی از برنامه های جدی همه کلانشهرهای کشور در ایام سال، ساخت و نصب یادمان های نوروز با توجه به فرهنگ، آداب و رسوم همان منطقه است.
در نوروز ۹۷ نیز بار دیگر این سنت پسندیده تکرار شد و بسیاری از شهروندان مشهدی لحظه های خاطره انگیزی را در کنار این یادمان ها گذرانند.
اما امسال به دلیل آنچه کمبود منابع مالی از سوی شهرداری مشهد اعلام شد تعداد یادمان های نوروزی به صورت محسوسی کاهش یافت و مدیریت شهری سعی کرد این یادمان ها را در چند معبر اصلی و پرتردد شهر نصب کند.
در همین رابطه به سراغ یک روانشناس رفتیم تا نظر وی را در خصوص یادمان های نوروزی مشهد و تاثیر آن بر شهروندان جویا شویم.
انتقال حس زیبایی و نشاط به مردم
احسان براری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: المان ها از لحاظ کارکردی، حس زیبایی و نشاط و خاطره را منتقل می کنند. اما امسال المان به شکل سابق را کمتر داشتیم و بیشتر به المان های گل تمرکز شده بود که خود نوعی نوآوری محسوب می شود.
وی می افزاید: طراحی و استفاده ای که اکنون از گل کرده اند اقدام جالبی است. یکی از کارکردهای اصلی المان ها ایجاد روحیه خلاقیت است و مردم از اینکه چیزهای نو و بکر ببینند استقبال می کنند و به وجد می آیند، ضمن اینکه در ایام نوروز همه چیز بوی نو شدن می دهد.
براری ابراز می کند: برای تایید نهایی المان ها باید هیئتی تشکیل شود از نمایندگان هنرمندان و آن هیئت انتخابی از هنرمندان برجسته مشهدی باشد تا نظری نهایی را اعلام کنند. نه اینکه فراخوان بزنیم و هنرمندان زیادی در این خصوص نظر بدهند.
بازخوردهای مثبتی از سوی مردم دریافت کردم
رئیس کمیسیون عمران و طرح‌ریزی شهری شورای اسلامی شهر مشهد نیز در این رابطه گفت: در ارتباط با المان‌های هنری، در مجموع بازخوردهای مثبتی از سوی مردم دریافت کردم و اکثر زائران و مجاورانی که با آن‌ها برخورد داشتم، نسبت به این فضای متفاوت و خلاقانه ایجاد شده در مشهد، اعلام رضایت کردند و به این موضوع اشاره می‌کردند که تغییر، سرزندگی، شادابی و نشاط موردنظر آن‌ها از فضاهای شهری تا حدی زیادی فراهم شده است.
محمدهادی مهدی‌نیا افزود: شکی نیست که المان‌های هنری، هم در بحث ارتقای کیفیت محیط شهری و هم در زمینه هویت‌بخشی به فضاهای شهری نقش بسزایی ایفاء می‌کنند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: بیش از یک‌دهه است که مقوله زیباسازی، فضاسازی هنری و ساخت المان‌های نوروزی در مشهد آغاز شده است و این شهر در حال حاضر به عنوان نخستین شهر ایران در زمینه هنرهای شهری شناخته می‌شود و در این حوزه صاحب نام و برند است.
مهدی‌نیا تصریح کرد: برند بودن مشهد در زمینه هنرهای شهری، هم یک نقطه قوت برای شهر است و هم اینکه کار را برای مدیران و هنرمندانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، دشوار می‌کند.
نایب رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران طوس در ادامه گفت: از آنجایی که تجربه‌های مختلفی طی این سال‌ها وجود داشته است، اگر قرار باشد تازگی و خلاقیتی در این حوزه اتفاق بیفتد، ایجاد این نوآوری، کار دشواری خواهد بود، چرا که میزان توقعات مردم، متخصصان و مدیران در زمینه المان‌ها افزایش پیدا کرده است؛ لذا از یک‌سو باید به این نکته توجه کرد و از سوی دیگر نیز به ابعاد کاربردی و کارکردهای اجتماعی و فرهنگی المان‌های هنری نیز توجه داشت.
وی با اشاره به ضرورت استفاده از هنر برای انتقال غیرمستقیم پیام‌ها و مفاهیم فرهنگی و اجتماعی، اظهار داشت: امروزه شهروندان در جوامع شهری از درک هنری و حس زیبایی‌شناسی به مراتب بالاتری نسبت به دهه‌های قبل برخوردار هستند و لذا می‌توان از این مزیت استفاده کرد و با خلق آثار هنری خلاقانه و جذاب، پیام‌ها و مفاهیم موردنظر در حوزه‌های مختلف فرهنگ شهروندی را به‌خوبی به مردم منتقل کرد.
مهدی‌نیا در ادامه بیان داشت: در بحث استفاده از پتانسیل‌های هنر در مدیریت شهری و همچنین بهره‌گیری از المان‌های هنری به منظور زیباسازی فضاهای شهری، باید موضوع هویت فرهنگی و تاریخی شهر مشهد و سیاست‌های شورای پنجم مبنی بر افزایش سرزندگی و نشاط در بین مردم و همچنین شعار شهرداری مبنی بر ایجاد شهر هوشمند نیز مورد توجه دست‌اندرکاران و هنرمندان قرار گیرد.
عضو شورای اسلامی شهر مشهد خاطرنشان کرد: بازخوردهای برگزاری این دوره از جشنواره هنر شهری مشهد به‌طور قطع از طریق مرکز پژوهش‌های شورا و سایر مراکز مستقل افکارسنجی، مورد سنجش و ارزیابی دقیق و کارشناسانه قرار خواهد گرفت. نقطه نظرات شهروندان در این خصوص اخذ خواهد شد و آنچه که تعیین‌کننده است، نظرات مردم در این زمینه است.
المان ها باید هدفمند طراحی شود
مهدی درویشی طراح المان هد هد به خبرنگار مهر می گوید: المان باید هدفمند طراحی و تولید شده و اثرگذاری اش طوری باشد که سال به سال سطح سلیقه مردم را ارتقا دهیم و کارهای بهتری تولید کنیم تا مردم با دیدن کارها قدرت تشخیص شان به لحاظ بصری افزایش یابد.
وی ابراز می کند: جاسازی المان ها در ایام نوروز اتفاق مثبتی است و یکی از شاخصه های معرفی مشهد همین المان ها است. اما می شود طوری برنامه ریزی کرد که کارهای فاخری ارائه شود. باید المان های ارزشی طراحی شود تا در آینده این روند ادامه داشته باشد و تاثیرش نیز بیشتر می شود.
درویشی با بیان اینکه امسال برای طراحی المان ها به زمان بیشتری نیاز داشتیم می گوید: هزینه ای که برای برخی المان های موقت می شود را می توان با اندک هزینه بیشتری به المان ثابت تبدیل کرد تا سال های سال از آن استفاده کرد و اگر سازوکاری تعریف شود که در بازه زمانی طولانی تر المان را در شهر داشته باشیم، بازخورد موثرتری خواهد داشت کما اینکه همین المان های موقت نیز در نوع خود کار بی نظیری است.
